PROTEZ
Beslenme tüm yaşam boyu devam eden en temel ihtiyacımızdır ve bu ihtiyacımızı yemek yiyerek, besinleri çiğneyerek sağlarız. Dişlerimiz çiğneme işlevinde büyük rol oynar.
Yıllar geçtikçe vucudumuz zayıflar. Vüvudun farklı yerlerinde görülen harabiyet dişlerimiz ve diş etlerimiz üzerinde de ortaya çıkar ve diş kayıpları meydana gelebilir. Meydana gelen diş kayıpları oluşan kaybın miktarına göre farklı protez tipleri ile giderilir:
Sabit Protezler
Hareketli Protezler
İmplant Üstü Protezler
1. Sabit Protezler
Meydana gelen kayıpların dişler üzerine sabitlenen ve hastanın kendi dişi veya dişleri gibi algıladığı protez tipleridir. Tek bir diş üzerindeki madde kayıplarının giderildiği kuronlar veya diş eksikliklerinin tamamlandığı köprüler sabit protezler olarak adlandırılır.
Kuron
Çürük veya darbe sonucu dişte meydana gelen harabiyet, bazı durumlarda dişin büyük bir bölümünün kaybedilmesine ve dişin zayıflamasına yol açar. Bu durumlarda dolgu yeterli olmıyacaktır. Dişin direnç açısından metal-porselen veya porselen ile kaplanması gerekir. Dişin şeklini, rengini ve işlevini sağlayan bu kaplamaya kuron denilir.
Köprüler
Koruyucu diş hekimliğinde en etkili tedavi şekli olarak kabul edilen florür tedavileri sağlıklı bireylerde, çürüğe yatkın bireylerde, dişlerdeki hassasiyet ve erozyon tedavisinde, özel bakıma ihtiyacı olan sistemik rahatsızlığı olan bireylerde uygulanabilmektedir. Uygulamalar bireyin yaş ve çürük oluşum riskine göre belirlenen sıklık ve miktarlarda gerçekleştirilmektedir.
Fissür Örtücüler
Köprü yapımı diş eksikliğinin giderilmesinde kullanılan yöntemlerden birisidir. Eksik diş veya dişler komşu dişlerden destek alınarak yapılan köprülerle oluşturulmaya çalışılır. Bu nedenle komşu dişlerin küçültülmesini gerekir. Köprüler genellikle çiğneme kuvvetlerine dayanacak metalik bir alt yapı ve estetiği sağyayan porselenden oluşur. Ancak günümüz teknolojisinde bazı durumlarda sadece porselenle de köprü yapılması mümkün olmaktadır.
2. Hareketli Protezler
Hareketli protezler, eksik dişlerin tamamlanmasında sıklıkla kullanılan tedavi yöntemidir. Eksik diş sayısının sabit bir protezle telafi edilemiyeceği durumlarda uyğulanır. Protezin çene üzerindeki eksik bazı dişleri tamamlaması hâlinde parsiyel protez; çenedeki dişlerin tümünün eksik olması durumunda ise, total protez diye adlandırılır. Bazı kişiler protez kulanıldıklarının hemen fark edileceğinden korkarlar. Ancak günümüz teknolojisinde protezlerle doğal görüntüyü ve hastanın estetik beklentilerini sağlamak oldukça kolaylaşmıştır.
Eğer dişlerinizin tümünü veya bazı dişlerinizi kaybetmişseniz protezler görünümünüzü, çiğnemenizi, ısırmanızı ve konuşmanızı düzeltir. Protez yapılmazsa doğal dişler eksik dişlerin boşluğuna doğru eğilebilirler, alt dişler aşağı doğru yer değiştirir. Bu ise kalan dişlerinizin ısırma ve çiğneme işlevini yapmasını engeller. Protezler dişlerinizin çekiminden hemen sonra ağzınıza uygulanabilir; bu tip protezlere immediat protez denir. Protezleri hiçbir zaman kendi dişleriniz gibi hissetmeyeceksinizdir. Ve onlara alışmak zaman alacaktır. Eğer ilk kez protez kullanacaksanız diş hekiminiz size protez kullanımı zorluklarının yanı sıra kullanım avantajlarını ve yeni protezinizle elde edeceğiniz görünümü anlatacaktır. Protez kullanımında protezi kullanan kişinin motivasyonu çok önemlidir.
Tam protezler akrilikten başarılı olarak yapılırlar. Parsiyel protezlerde akrilikten yapılabilinir. Parsiyel protezlerin bir kısmının hafif bir alaşımdan yapılması protezin kitlesini azaltır. Yani ağza daha küçük bir protez uygulanır ayrıca kırılmalara karşı daha dirençli bir yapı oluşur. Bu biraz daha pahalı bir protezdir.
Hareketli protezlerin temizlenmesi:
Eğer hareketli proteziniz varsa onların temiz tutulması önemlidir. Protezlerin temizlenmesi doğal dişlerin temizlenmesinden daha kolaydır. Zira dışarı çıkarılıp rahatlıkla temizleyebilirseniz. Protez temizlenmesinde bazı tavsiyeleri şöyle sıralayabiliriz:
Protezinizin kırılmaması için su dolu bir kap içinde yıkayın. Böylece düşürürseniz bile kırılma olmaz.
Orta sertlikte bir fırça ile her gün fırçalayın. Diş macunu veya sabun kullanabilirsiniz ama ağzınızı uygulamadan önce iyice durulayın.
3. İmplant Üstü Protezler
İmplantlar eksik dişlerin tamamlanmasında uygulanan bir yöntemdir. İmplantın bir parçası cerrahi işlemle kemik içine yerleştirildiği için, hastalar implantları gerçek dişler gibi hisseder ve kullanırlar.
İmplantların birçok avantajı olmasına rağmen herkes için uygun değildirler. Diş etlerinizin ve genel sağlığınızın iyi durumda olması gerekir. Ayrıca çene kemiğinizin implantı yerleştirecek hacimde olması gerekir. Bazı kronik hastalıklar -öneğin diabet, osteoporosis ve kronik sinüs problemleri- iyileşmeyi etkiler ve implantın başarısız olmasına neden olur.
Eğer implant yaptırmak istiyorsanız cerahi bir işleme tabi olacaksınız ve tedaviniz birkaç ay sürecektir. İmplantlar ayrıca pahalı bir sistemdir.
Hekiminiz size tedavinin süreciyle ilgili bilgi verecektir ve bazı durumlarda sizi bir uzmana yönlendirebilecektir.
Hekim dişin eksik olduğu bölgedeki kemiği açığa çıkararak implantın yerleşeceği alana bir delik açacak ve deliğe implantı yerleştirecektir. Bu işlem genellikle lokal anestezi ile yapılır ancak bazı durumlarda sedasyon veya bir hastanede iseniz genel anestezi de uygulanabilir. Daha sonra dikiş atılır ve birkaç ay kemiğin implant üzerine büyüyerek implantın kemik içinde sağlamlaşması beklenir.
Bu sürenin sonunda ikinci ama daha ufak ölçekli bir cerrahi işlemle implantın üst kısmı açığa çıkarılır ve implantın üst yapısı oluşturulur. Bu implantlar üzerine sabit veya hareketli protezler uygulanır.